XVII.
AESOPUS ET DOMINA
Quam noceat saepe verum dicere.
Aesopus turpi cum serviret feminae,
Quae se expingendo totum intricaret diem,
Vestem, uniones, aurum, argentum sumeret,
Nec inveniret digito qui se tangeret:
»Licetne paucis?« inquit - »Dicas.« - »Censeo,
Quidvis efficies, cultum si deposueris.«
»Adeone per me videor tibi meliuscula?« -
»Immo, nisi dederis, sponda cessabit tua.«
"At non cessabunt latera" respondit "tua";
Et obiurgari iussit servum garrulum.
Post paulo armillam tollit fur argenteam.
Quam non apparere ut dictum est mulieri,
Furore plena vocat omnes et verbera
Proponit gravia, verum si non dixerint.
»Aliis minare« inquit »me non falles, era;
Flagris sum caesus , verum quia dixi modo.«
XVIII.
GALLUS LECTICA A FELIBUS VECTUS
Nimiam securitatem saepe in periculum homines ducere.
Feles habebat gallus lecticarios.
Hunc gloriosum vulpes ut vidit vehi,
Sic est locuta: »Moneo praecaveas dolum;
Istorum vultus namque si consideras,
Praedam portare iudices, non sarcinam.«
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Postquam esurire coepit societas fera,
Discerpsit dominum et fecit partes facinoris.
XIX.
SCROFA PARTURIENS ET
LUPUS
Faciendum prius de homine periculum, quam eius te
committas fidei.
Premente partu scrofa cum gemeret iacens,
Accurrit lupus et obstetricis partibus
Se posse fungi dixit, promittens opem.
Quae vero nosset pectoris fraudem improbi,
Suspectum officium repudiavit malefici
Et: »Satis est« inquit »si recedis longius.«
Quod si perfidiae se commisisset lupi,
Pari dolore fata deflesset sua.
XX.
AESOPUS ET SERVUS
PROFUGUS
Non esse malo addendum malum.
Servus profugiens dominum naturae asperae,
Aesopo occurrit notus e vicinia.
»Quid tu confusus?« - »Dicam tibi clare, pater,
Hoc namque es dignus appellari nomine,
Tuto querela quia apud te deponitur.
Plagae supersunt, desunt mihi cibaria;
Subinde ad villam mittor sine viatico.
Domi si cenat, totis persto noctibus,
Sive est vocatus, iaceo ad lucem in semita.
Emerui libertatem, canus servio.
Ullius essem culpae mihi si conscius,
Aequo animo ferrem; numquam sum factus satur
Et super infelix saevum patior dominium.
Has propter causas et quas longum est promere,
Abire destinavi quo tulerint pedes.«
»Ergo« inquit »audi: cum mali nil feceris,
Haec experiris, ut refers, incommoda;
Quid si peccaris? quae te passurum putas?«
Tali consilio est a fuga deterritus.
XXI.
EQUUS QUADRIGALIS
IN PISTRINUM VENUMDATUS
Ferendum esse
aequo animo quicquid acciderit.
Equum ex quadriga multis palmis nobilem
Abegit quidam et in pistrinum vendidit.
Productus ad bibendum cum foret a molis,
In circum aequales ire conspexit suos,
Ut grata ludis redderent certamina.
Lacrimis obortis: »Ite felices« ait;
»Celebrate sine me cursu sollemnem diem;
Ego quo scelesta furis attraxit manus,
Ibi sorte tristi fata deflebo mea.«
XXII.
URSUS ESURIENS
Famem acuere animantibus ingenium.
Si quando in silvis urso desunt copiae,
Scopulosum ad litus currit et prendens petram
Pilosa crura sensim demittit vado;
Quorum inter villos simul haeserunt canceres,
In terram arripiens excutit praedam maris
Escaque fruitur passim collecta vafer.
Ergo etiam stultis acuit ingenium fames.
XXIII.
VIATOR ET CORVUS
Verbis saepenumero homines decipi solere.
Quidam per agros devium carpens iter
»Ave« exaudivit et moratus paululum,
Adesse ut vidit neminem, cepit gradum.
Iterum salutat idem ex occulto sonus.
Voce hospitali confirmatus restitit,
Ut quisquis esset par officium reciperet.
Cum circumspectans errore haesisset diu
Et perdidisset tempus aliquot milium,
Ostendit sese corvus et supervolans
»Ave« usque ingessit. Tum se lusum intellegens:
»At male tibi sit« inquit »ales pessime,
Qui festinantis sic detinuisti pedes.«
XXIV.
PASTOR ET CAPELLA
Nihil ita occultum esse quod non revelatur.
Pastor capellae cornu baculo
fregerat:
Rogare coepit ne se domino proderet.
»Quamvis indigne laesa, reticebo tamen;
Sed res clamabit ipsa quid deliqueris.«
XXV.
SERPENS ET LACERTA
Ubi leonis pellis deficit, vulpinam insuendam esse;
hoc est, ubi deficiunt vires astu utendum.
Serpens lacertam forte adversam prenderat;
Quam devorare patula cum vellet gula,
Arripuit illa prope iacentem surculum,
Et pertinaci morsu transversum tenens,
Avidum sollerti rictum frenavit mora.
Praedam dimisit ore serpens irritam.
XXVI.
CORNIX ET OVIS
Multos lacessere debiles et cedere fortibus.
Odiosa cornix super ovem consederat;
Quam dorso cum tulisset invita et diu:
»Hoc« inquit »si dentato fecisses cani,
Poenas dedisses.« Illa contra pessima:
»Despicio inermes, eadem cedo fortibus;
Scio quem lacessam, cui dolosa blandiar;
Ideo senectam mille in annos prorogo.«
XXVII.
SERVUS ET DOMINUS
Nullum maledictum esse gravius conscientia.
Cum servus nequam Socrati malediceret,
Uxorem domini qui corrupisset sui,
Idque ille sciret notum circumstantibus:
»Places tibi« inquit »quia cui non debes places;
Sed non impune, quia cui debes non places.«
XXVIII.
LEPUS ET BUBULCUS
Multos verbis blandos esse, pectore infideles.
Cum venatorem celeri pede fugeret lepus
Et a bubulco visus veprem inreperet:
»Per superos oro perque spes omnes tuas,
Ne me indices, bubulce; nihil umquam mali
Huic agro feci.« At rusticus: »Ne timueris;
Late securus.« Iamque venator sequens:
»Quaeso, bubulce, numquid huc venit lepus?«
»Venit, sed abiit hac ad laevam«; et dexteram
Demonstrat nutu partem. Venator citus
Non intellexit seque e conspectu abstulit.
Tunc sic bubulcus: »Ecquid est gratum tibi,
Quod te celavi?« »Linguae prorsus non nego
Habere atque agere maximas me gratias;
Verum oculis ut priveris opto perfidis.«
XXIX.
MERETRIX ET IUVENIS
Multa esse nobis iucunda quae tamen sunt incommoda.
Cum blandiretur iuveni meretrix perfida,
Et ille laesus multis saepe iniuriis
Tamen praeberet sese facilem mulieri,
Sic insidiatrix: »Omnes muneribus licet
Contendant, ego te plurimi facio tamen.«
Iuvenis recordans quotiens deceptus foret:
»Libenter« inquit »mea lux, hanc vocem audio,
Non quod fidelis, sed quod iucunda est mihi.«
XXX.
FIBER
Multi viverent, si salutis gratia parvi facerent fortunas.
Canes effugere cum iam non possit fiber,
(Graeci loquaces quem dixerunt castorem
Et indiderunt bestiae nomen dei,
Illi qui iactant se verborum copia),
Abripere morsu fertur testiculos sibi,
Quia propter illos sentiat sese peti.
Divina quod ratione fieri non negem;
Venator namque simul invenit remedium,
Omittit ipsum persequi et revocat canes.
Hoc si praestare possent homines, ut suo
Vellent carere, tuti posthac viverent;
Haud quisquam insidias nudo faceret corpori.
XXXI.
PAPILIO ET VESPA
Non praeteritam sed praesentem aspiciendam esse fortunam.
Papilio vespam praetervolitans viderat.
»O sortem iniquam! dum vivebant corpora,
Quorum ex reliquiis animam nos accepimus,
Ego eloquens in pace, fortis proeliis,
Arte omni princeps inter aequales fui.
En cuncta! levitas putris et volito cinis!
Tu qui fuisti mulus clitellarius,
Quemcumque visum est laedis infixo aculeo.«
Et vespa dignam moribus vocem edidit:
»Non qui fuerimus, sed qui nunc simus vide.«
XXXII.
TERRANEOLA ET VULPES
Pravis non esse fidem adhibendam.
Avis quam dicunt terraneolam rustici,
In terra nidum quia componit scilicet,
Forte occucurrit improbae vulpeculae;
Qua visa, pennis altius se sustulit.
»Salve« inquit illa »cur me fugisti, obsecro?
Quasi non abunde sit mihi in prato cibus,
Grilli, scarabaei, locustarum copia:
Nihil est quod metuas, ego te multum diligo
Propter quietos mores et vitam probam.«
Respondit contra: »Tu quidem bene praedicas;
In campo non sum, sed sub dio par tibi.
Quin sequere; tibi salutem committo meam.«
|